SiVEREK TARiHi HAMAM YAPILARININ KULLANIM DURUMLARI

Özet

Çok eski zamanlardan günümüze kutsal olarak kabul gören su, insanoğlunun şekillendirdiği mekânlarda önemli bir etken olmuştur. Su yapıları olarak anılan günümüze kadar ulaşan suyun şekillendirdiği hamamlar, yüzyıllardır birçok medeniyetin kültürünü yansıtan anıtsal yapılardan biridir. Antik çağda ilk olarak Yunan medeniyetinin izlerini taşıyan, sonrasında Roma, Bizans ve İslam toplumlarında önemli yapı türlerinden olan hamamlar ve hamamların oluşturduğu hamam kültürü küreselleşen dünyada eski değerini kaybetmekte ve korunmamaktadır. Bununla birlikte tarihi hamamlara verilen yeni işlevler mekân ruhunun kaybolmasına neden olmaktadır. Antik çağdan günümüze birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Şanlıurfa‟nın zengin mimari ve kültürel birikimlerinin bir öğesi olan tarihi hamam yapılarına yeterli önem verilmemektedir. Bu nedenle hamamların bir kısmı yok olmuş veya yok olmaya yüz tutmuş harabe durumdadır, diğer bir kısmı da yapılan restorasyon çalışmaları sonucu işlev değişikliğine uğramıştır. Kullanımı devam eden hamam yapılarına ise birçok müdahale yapılmış, bunların sonucunda yapılar özgünlüğünü yitirmiştir. Bu çalışmanın amacı Şanlıurfa‟nın zengin tarihi ve kültürü içinde barındıran Siverek ilçesinin tarihi hamamlarının kültürel miras bağlamında değerlendirilmesidir. Bu amaç kapsamında, Anadolu geleneksel hamam kültürünün tarihsel süreci, Osmanlı hamam mimarisi ve Siverek örnekleminde tarihi hamam yapılarının mimari özellikleri ile yapıların günümüzdeki durumları yerinde gözlem, Şanlıurfa Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü ve Siverek Belediyesi‟nden alınan belgeler doğrultusunda ortaya konacaktır. Siverek‟te hamam kültürünün devam etmesine rağmen tarihi hamam yapıları kullanılmayarak yok olmakta veya işlev değişikliğine gidilerek kullanılmaktadır. İncelemeler sonucunda Yeraltı hamamının belgelenmeden yıkılarak yok olduğu, Abdalağa Hamamı‟nın yıkılmak üzere olduğu ve acil müdahaleye ihtiyaç duyduğu tespit edilmiştir. „Merkez Banyo‟ olarak adlandırılan Cincıklı Hamamı ise sergi salonu ve fotoğraf derneği olarak yeniden işlevlendirilmiştir. Bu bulgular ışığında tarihi hamam yapılarının kültürel miras ve mimari miras bağlamında önemi vurgulanarak, günümüze ulaşmış olan yapıların korunması için önerilerde bulunulacaktır.