iSLAM HUKUKUNDA KATILIM BANKACILIĞI FON TOPLAMA VE KULLANDIRMA YÖNTEMLERİ

Özet

İslamî finans alanında fon arzedenlerle fon talep edenler arasındaki aracılık işlemleri çoğunlukla katılım bankaları tarafından yapılmaktadır. Bu bankaların temelde iki görevi yerine getirirler. Birincisi, yatırımcının tasarruflarını toplamak, ikincisi ise, tasarrufları yatırıma yönlendirmektir. Katılım bankalarının bu işlemleri İslamî prensiplere uygun şekilde yerine getirmeleri esastır. Katılım bankaları gerçek veya tüzel kişiliklerin tasarruflarının çalınma riskine karşı güvenlik amaçlı veya birikimlerden gelir sağlama veya ticari işlemleri kolaylaştırma adına fon toplama fonksiyonunu gerçekleştirmektedir. Fon toplama işlemleri ise, vadesiz veya cari hesap işlemleri ile tasarruf veya katılım hesapları ve ticari hesap işlemleri olarak üç farklı yöntemle yerine getirilmektedir. Katılım hesaplarında çoğunlukla “mudaraba” adı verilen ortaklık türü uygulanmaktadır. Katılım bankacılığında fon toplama yöntemleri ise yaygın olarak ortaklık, kiralama ve satış esaslı olarak üç ana başlık altında sınıflandırılmaktadır. Ortaklık esaslı fon toplama yöntemleri genellikle “mudaraba ve “muşaraka” adı verilen ortaklık şekliyle, satış esaslı yöntem “murabaha, istisna, selem ve i‟yne” adı verilen işlemlerle, kiralama ise “icare” işlemiyle yürütülmektedir. Bu bilgiler ışığında çalışmada katılım bankacılığının fon toplama ve fon kullandırmada kullandığı tüm yöntemler ayrı ayrı ele alınarak sürecin nasıl yürütüldüğüne ilişkin hususlar açıklanacaktır. Böylece ülkemizde son zamanlarda ivme kazanan katılım bankacılığı işlemleri diğer klasik bankalarla karşılaştırmalar yapılarak değerlendirilmeye çalışılacaktır.