ÖDEMİŞ YILDIZ KENT ARŞİV MÜZESİ’NDE (ÖYKAM) VE TİRE KENT MÜZESİ’NDE BULUNAN BEZEMELİ TÜFEKLERİN VE PİŞTOVLARIN/TABANCALARIN SANAT TARİHİ YÖNÜNDEN İNCELENMESİ

Özet

Tire Kent Müzesi’nde 1 piştov, 5 tüfek, Ödemiş Belediyesine ait ÖYKAM’da bulunan 6 tane piştov, tabanca ve 4 tüfek üzerinde yer alan bezemeler çalışmamızı oluşturmaktadır. Bu müzelerde bulunan ateşli silah örnekleri birkaç defa müzelere gidilip yerinde incelenmiş, müze yetkililerinden silahlarla ilgili bilgiler alınmış ve motif, kompozisyon, teknik özellikler bakımından konu değerlendirilerek çalışmamız ortaya çıkarılmıştır. Bu konuyu çalışmamızda ki amaç, Belediyelere ait iki müzede bulunan çeşitli ateşli silah örneklerinin tanıtılması ve Türk El Sanatları açısından öneminin gösterilerek hedeflenmesi olmuştur. Osmanlılar döneminde çoğunlukla tek veya çok namlulu da olabilen, tabancaya piştov denilmektedir. Çoğu Osmanlı dönemine ait olan tabanca örneklerimiz mekanik ve tetikleme sistemli olarak çalışmaktadır. Tabancalardan bir tanesi iki namlulu, ikincisi dört namlulu, üçüncüsü ise çok kısa namlulu tüfek görünümlü formda ele alınmıştır. İncelediğimiz piştov ve tabanca örneklerinden iki tanesi ahşap üzerine sedef kakma olarak işlenmiştir. Genellikle bitkisel ağırlıklı süsleme olarak kıvrık dallar, çeşitli kır çiçekleri, baklava dilimlerini içeren geometrik şekiller silahlarda göze çarpan bezemelerdir. Piştovların çoğu yoğun olarak süslemeye sahiptir. Tüfeklerin ahşap kısımları yoğun olmak üzere metal kısımlarında da bitkisel ve geometrik ağırlıklı bezemeler görülür. Piştovların ve tüfeklerin ana yapım malzemesi olarak ahşap, çelik, demir, pirinç karşımıza çıkmaktadır. Yapım ve süsleme tekniği olarak oyma, dökme, döküm, kakma, kazıma, oyma gibi teknikler göze çarpmaktadır. Türkiye’deki bir çok müzede bulunan tabanca ve tüfek türü ateşli silahlar Türk kültürü ve günlük yaşam içerisinde büyük bir önem arz ettiği gibi, geçmişlerimizden gelen bir hatıra ve sanat eseri olarak ön plana çıkmaktadır. Bu çalışmayla incelediğimiz eserlerin toplum içerisinde hak ettiği yeri bulacağı inancını taşımaktayız. Ödemiş ve Tire’nin yerel yönetimlerine ait iki müzedeki piştovlar, tabancalar ve tüfekler gerek bezeme, gerek teknik, gerek malzeme özellikleri, gerek kitabe bilgileri ile önem kazanmaktadır. Geçmişin ahşap, maden işçiliğinin estetik beğenisi yanında, bizleri, duygu, düşünceleri ve varlıklarıyla aydınlatmaktadır.