AFGANİSTAN‟DA ETNİSİTE, DİN VE SİYASET SORUNSALI: PEŞTUNLAŞTIRMA SİYASETİNİN PANORAMASI

Özet

Afganistan kimlik, milliyetçilik ve dini açılardan heterojen bir toplum yapısı teşkil etmektedir. Bu gruplardan başlıcaları Türkler, Tacikler, Peştun ve Hazaralardır. Farklı mezhep ve etnik kimliğe sahip bu topluluklar arasındaki egemenlik mücadelesi ve çatışmalar bu makalenin temel konusunu oluşturmaktadır. Tarih boyunca, birbirinden farklı kimlik ve grupların varlığı Afgan toplumunu etnik çatışmalara, toplumsal kaosa ve hatta iç savaşa sürüklemiştir. Farklı kimlik, kültür, milliyet, din, dil ve mezhepten halkların bir arada yaşama tecrübesi Afgan siyaseti için başarısızlıkla sonuçlanmış ve Afganistan çatışmaların merkezi konumuna gelmiştir. Bu makalede sosyolojik faktörler, etnik gruplar ve mezhepsel dinamiklerin Afgan siyasetine etkisi incelenmiştir. Ayrıca Afganistan tarihinin kısa bir analizi, Peştun egemenliği, Afgan milli devletinin kuruluşu, Peştunlaştırma siyaseti ekseninde tartışılmış, gerek Mucahitler ve Taliban dönemlerinde gerekse de ABD‟nin müdahalesi sonrası kurulan geçici hükümet döneminde Afganistan‟ın etnik yapısı, farklı grupların birbirleriyle ilişkileri ve Afgan siyasetine etkileri Afganistan üzerinde çalışan önemli düşünür ve siyaset bilimcilerinin görüşlerinden yararlanılarak açıklanmaya çalışılmıştır.