(HADİS İSNADI BAĞLAMINDA) İBN ZERKÛN (ö. 586/1190)

Özet

Hz. Osman döneminden (27/648)) itibaren Müslümanların yöneldiği Endülüs, Târık b. Ziyâd ile Musa b.Nusayr’in (95/714) fütühâtları sonrasında Emevî Devletine bağlı valilikler şeklinde İslâmî kimliğine kavuştu. 140/758’de kurulan Endülüs Emevî Devleti, yaklaşık üç asır sonra küçük şehir devletçiklere dönüşerek Tevâifu’l-mulûk denilen yapılar halinde XV. Yüz yılın ortalarına kadar devam etti. Sekiz asra yaklaşan bu süreçte Müslümanlar Endülüs’te Tefsir, Hadis, Fıkıh başta olmak üzere pek çok alanda başarılı ilmî faaliyetler gösterdi. İşte bu çalışmada mevcut ilmî birikimden optimal düzeyde faydalandığını düşündüğümüz hicri altıncı/miladi on ikinci asrın Endülüs’ünde yaşamış, fıkıh ve hadis ilimlerinde meşhur, İşbîliye (Sevilla)lı Kâdı İbn Zerkûn’un ilmi yönü ele alınmıştır. Çalışmada Zerkûn’un hayatı, hocaları, eserleri ile öğrencilerinden bahsedildikten sonra kendisine ulaşan rivayet zincir(ler)ine değinilerek sahip olduğu isnatların Endülüs coğrafyası bağlamında taşıdığı değere atıflar yapılmıştır. Bu minval üzere Zerkûn’un talebesi İbn Halfûn’un, hocası isnadıyla eserinde yer verdiği (rastgele seçilen)bir rivayet, (hadis eserlerinde taranarak) senet tahliline tabi tutulmuştur. Sözkonusu rivayet, intihâsı bakımından çözümlenmiş, Zerkûn’un isnadındaki raviler diğer eserlerdeki ravilerle eş zamanlı olarak paralel biçimde incelenmiştir. Çalışmanın neticesinde İbn Zerkûn’un sahip olduğu isnadlar bakımından hicri altıncı asrın Endülüs’ünde çok önemli muhaddislerinden olduğu kanaatine varılmıştır.