X.-XVII. YÜZYILLARDA YAKIN VE ORTA DOĞUDA MÜZİK ALETLERİ ÜZERİNE YAPILAN ARAŞTIRMALAR

Özet

Bu çalışmanın amacı, X.-XVII. yüzyıllar arasında Yakın ve Orta Doğuda yaşamış İslam filozoflarının müzik aletleri konusunda ortaya koyduğu araştırmalarına yönelik genel bir değerlendirme yapmaktır. Genellikle müzik kültüründe büyük gelişmelerin yaşandığı orta çağ, Doğuda müzik bilimi alanında bir dizi kuramsal eserlerin yazıldığı bir zaman dilimidir. Bu hususta müziğin estetik, felsefi ve pratik boyutlarına ilişkin üstün eserler vermiş büyük İslam filozoflarının çalışmalarında zengin ve ayrıntılı bilgilere rastlanmaktadır. Hem filozof hem de müzik kuramcısı olma özelliklerini birlikte taşıyan bu düşünürlerin araştırmalarında perde, aralıkların oranı, tartım gibi müzik bileşenlerinin yanı sıra müzik aletlerinin tanımı, akort düzeni, çalınış tekniği ve sınıflandırılması gibi birçok konuda önemli bilgiler sağladıkları görülmektedir. Bilindiği gibi Antik çağın felsefi eğitim sisteminde müzik, bilim sınıflandırmasında matematiksel bilimler içerisinde yer alan bir bilim olmuştur. Bilim ve sanat hakkında doktrinler Antik Yunan uygarlığında başlamış, orta yüzyıllarda Doğuda yayılarak gelişme süreci geçirmiş ve daha sonra Avrupa’ya intikal etmiştir. Bu çalışmada incelediğimiz İslam filozoflarının eserleri de bu uygulamanın, Doğu’daki seçkin örneklerini oluştururlar. Bu bilim insanlarının müzik konusu üzerine yazdığı çalışmalarında müzik aletlerin yapısı, teknik ve icrasal imkânları, gelişme tarihi ve isimlerinin etimolojisi araştırılmış, çalgıların karakteristik özellikleri verilmekle birlikte karşılaştırmalı analizi yapılmıştır. Bu çalışmada Yakın ve Orta Doğu medeniyetinde müzik aletlerine ait araştırmalar tarihsel süreçte ele alınarak, bu araştırmaların önemi geniş bir şekilde değerlendirmeye çalışılmıştır.