ÇORUM’DA KENTSEL GELİŞMENİN MORFOLOJİK ANALİZİ1

Özet

Kent morfolojisi araştırmaları; zamansal veriler içinde insanın mekânda gerçekleştirdiği değişim dönüşüm tasarruflarının izlerini takip etme mantığına dayalıdır. Morfolojik araştırmalar için tarihi süreci takip etmek esastır. Bu açıdan bakıldığında Çorum’un insanlık için önemli bir laboratuvar olduğu anlaşılabilir. Hattuşa’dan günümüze kadar insanlığın izlerini sürmek mümkündür. Kentleşme, kentsel alanlarda yaşayan insan sayısına karşılık gelen bir kavramdır. Ancak kentleşme, tek boyutlu nüfus birikim sürecinin çok ötesinde pek çok bileşenin oluşumunda katkıda bulunduğu çok boyutlu bir sürecin adıdır. Her toplumun gelişmişlik düzeyine göre sosyal, ekonomik ve politik anlamlar yüklüdür. Bu sebeple Çorum’da kentleşme, demografik, sosyo-ekonomik ve politik gelişmelere bağlı olarak her dönemde farklı karakter sergilemiştir. Çorum’un kentsel gelişim süreci; Cumhuriyet öncesi ve Cumhuriyet dönemi olmak üzere iki farklı kategoriye ayrılmalıdır. Cumhuriyet öncesi dönem; Hattuşa’nın mirasının devam ettiği ve maden işleme sektörünün desteklediği, tarım dönemi şehirlerinin tipik gelişim karakterlerinin şekillendirdiği kentleşme sürecidir. Aynı zamanda önemli ticaret yolları üzerinde bulunmasından dolayı yöreye çok sayıda medeniyet yerleşmiştir. Cumhuriyet dönemi ise kendi içinde dört farklı dönemde ele alınmıştır; - 1923-1950 erken cumhuriyet dönemi: Tarımdan-Sanayiye Geçiş Hazırlıkları - 1950-1970 dönemi: Küçük Sanayi Kenti - 1970-1990 dönemi: Kentsel Dokuda Ulaşım Etkisi - 1990’dan sonrası: Parçalanan Kent Dokusu İlgili dönemlerde, Çorum’da kentleşme sürecini belirleyen farklı süreçler ve kentsel serüvenlerin izlerini sürmek mümkündür. Farklı kent morfolojisinin ortaya çıkmasında, yaşanılan sosyal ve iktisadi değişimlerin kentsel doku üzerinde analizleri yapılarak, Çorum’un kentleşme hikâyesi oluşturulmuştur.