XX YÜZYILIN İLK ÇEREYİNDE AZERBAYCAN BAYANLARININ İPEKCİLİKDE ROLÜ

Özet

Bu makalede yirminci yüzyılın ilk çeyreğinde Azerbaycan bayanlarının ipekcilikde rolünden bahsedilmiştir. Azerbaycan'ın eski tarım alanı olan ipekcilik hakkında bir çok makale yazılsa da, bayanların bu alandaki hizmetlerinden bahsedilmemiştir. Odur ki, makale bayanlarımızın ipekcilikdeki, bedelsiz hizmetlerine ithaf edilmiştir. Bu makalede ipekcilik alanının Azerbaycan'da kurulması, çeşitli dönemlerde bu alanın gelişmesi, ipekböceklerinin yetiştirilmesi ve bayanların bu alandaki çabaları ayrı - ayrı arşiv belgelerine, çeşitli kaynaklara atıf yapılarak incelenmiştir ki, bu da konunun önemini artırıyor. Elde edilen malzemelerden de anlaşılıyor ki, ipekcilik Azerbaycan'ın eski alanlarından sayılıyor. Bu alanda elde edilmiş deneyler ipekciliğin gelişmesine neden olmuştur. Uzun yıllar Çarlık Rusyası ve Sovyet Rusyası tarafından sömürülen topraklarımız hammadde kaynağına dönüşmüştür. İpek sanayisini Azerbaycan ipekböcekçiliği hesabına sağlıyordu. Bu nedenle burada ipekböcekçiliği geliştiriyordu. Özellikle Nuha, Şuşa, Yelizavetpol sancaklarının iklimi bu çiftlik alanının gelişimi için elverişliydi. O yüzdendir ki, Nuha, Şamahı ipekcilik merkezleri sayılır. Hatta Birinci Dünya Savaşı sırasında da Azerbaycan bölgede ipek elde edilmesi üzere en önemli bölge idi. İpeğin elde edilmesi sürecinde ilkinden sonadek bayanlar aktif katkıda bulunuyorlardı. Hatta denilebilir ki, sadece dut yapraklarının derlenmesinde erkeklerin emeği ön plana çıkıyordu. Bayanlarımız ipekböceklerinin düzgün beslenmesinde, onların büyümesi için sağlıklı ortamın sağlanmasında, diriltme sürecinde istisnai hizmetler gösteriyordu. Yerel ipekböcekleri olan Karabağ, Erivan, Guba, Şirvan, Tatar çeşitleriyle beraber, dış ipekböceklerinden İtalya, Japonya, Bağdat, Horasan, İstanbul türleri de yetişdirilirdi ki, bu onların daha dayanıklı olması ile bağlantılıydı. İpekçi bayanlarımızın bu işlemler sırasında ipekböceklerini bednezerden korumak için bir takım dini ve mövhumi ayinler icra ediyor, onları severek türküler okuyorlardı. İnanıyorlardı ki, yerine getirilen ayinler ipekböceklerinin kitle halinde imhasını önler. Makalede bu tip inançlar da incelenmiştir.