KARŞILAŞTIRMALI TARİH: DOĞUŞU, GELİŞİMİ, METODOLOJİSİ VE TÜRKİYE’DEKİ DURUMU

Özet

Tarihsel sosyoloji; tarih ve sosyolojinin ortak çalışması ile sağlıklı toplumsal analizler yapmak ve tarih yazımının oluşturulmasında, bütün unsurları dikkate almak amacındadır. Yavaş yavaş 19. yüzyılın sonunda şekillenmeye başlayan tarihsel sosyoloji, asıl gelişimine II. Dünya Savaşı sonrası başlamış ve Barrington Moore, Theda Skocpol gibi isimlerle 1960’lı yıllarda dünyada önemli bir ivme kazanmıştır. Tarihsel sosyoloji, toplumsal dönüşümlerin benzer koşullar altında düzen ve süreklilik göstererek şekillendiğini kabul eder. Bu düzen ve sürekliliğin oluşum nedenlerinin incelenmesinin toplumsal ilkeleri ve işleyişi anlamayı kolaylaştıracağından hareketle; tarihsel sosyoloji, tarihsel olguları doğru analiz etme gayreti içindedir. Bu nedenle; sorun odaklı bir tarih yazımını benimser, toplumsal olgular ve süreçler arasındaki benzerlik ve farklılıkları tespit edebileceği karşılaştırmalı yöntemi kullanır. Karşılaştırmalı tarih, yöntem olarak geliştikçe tarihe perspektif kazandırmış ve yapılan analizlerin gücünü arttırmıştır. Dünyadaki gelişim süreci içinde karşılaştırmalı tarihe ilgi giderek artarken Türkiye’de ise Anal ekolünün etkisi ile sosyal tarih ön plana çıkmış; karşılaştırmalı tarih ise aynı oranda ilgi odağı olamamıştır. Bu çalışma karşılaştırmalı tarihin gelişim sürecini ve Türkiye’deki durumu hakkında genel çerçeveyi ortaya koymayı amaçlamaktadır.