MİLLİ MÜCADELEDE RUMLARIN GİZLİ CEMİYETLERİ (1918-1922)

Özet

Millî Mücadele bir yandan amacını açık eden diğer yandan gizli hedefleri olan düşmanlara karşı yapılmıştı. 30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesi ile savaştan çekilen Osmanlı Devleti’nin başkenti İstanbul’da sayısız gizli cemiyet faaliyet göstermekteydi. İstanbul’u faaliyet sahalarının merkezi olarak gören bu gizli cemiyetlerin üzerinde hemfikir olduğu tek husus Osmanlı Devleti’nden kalacak olan mirasın paylaşılmasıydı. İşgal yıllarında Anadolu topraklarının paylaşımının kolaylaştırılmasını amaçlayan gizli kuruluşlar, birçok yabancı devlete hizmet etmekteydi. Anadolu’da emelleri olan Yunan hükumeti de Türkiye’deki Rumlarla iş birliği yaparak kendi çıkarları için çalışabilecek gizli cemiyetler kurdurdu. Rum gizli cemiyetleri özellikle Osmanlı Rumlarının dini aidiyetlerinden faydalanarak faaliyet gösterdi. Yunan hükumeti lehine faaliyet gösteren Rum gizli cemiyetlerinin merkezi İstanbul olmak üzere, Trakya, Ege kıyıları ve Karadeniz sahillerini ele geçirmeyi hedeflemişlerdi. Bu çalışma; Asya ile Avrupa kıtalarının kesişim noktası olarak dünyanın gözdesi ve hedefi haline gelmiş olan İstanbul’da faaliyet gösteren Rum zararlı cemiyetlerini konu edinmiştir. Rumların kurduğu gizli cemiyetler irdelenirken bunlardan bilim dünyasında az bilinenler ya da esamisi duyulmayanlar çalışmanın merkezine alınmıştır. 1918-1922 yılları arasındaki tarihi kesit çalışmanın zamansal çerçevesi olarak belirlenmiştir. Çalışmanın mekânsal sınırı olarak İstanbul merkezli bakış açısıyla, gizli cemiyetler tüm Türkiye coğrafyasına yönelik faaliyetlerine yer verilmiştir. Rum gizli cemiyetlerinin izledikleri yöntemler, faaliyetleri, hedefleri ve kimler tarafından yönetildikleri Osmanlı Arşiv vesikalarına göre incelenmiştir. İstanbul merkezli gizli çalışmalarla Yunanistan çıkarlarına hizmet eden Rum gizli teşkilatlanmaları, organik ağları ve zararlı eylemleri tespit edilmiştir.