BATI DÜŞÜNCE GELENEĞİNDE CARL RITTER’İN COĞRAFYASI

Özet

Modern coğrafyanın kurucusu olan Ritter batıda oldukça fazla sayıda araştırmaya konu olmuş, çalışmaları ve disipline katkıları uzun yıllar tartışılmıştır. Ancak Türkiye’de Ritter ile ilgili çalışmaların sayısı oldukça azdır. Ritter’in coğrafyaya damga vuran çalışmaları Türkçe’ye çevrilmediği için, çalışmaları Türk Coğrafyası’nda yeterince detaylı incelenememiştir. Bu çalışmanın amacı modern coğrafi düşüncenin kurucularından biri olan ve coğrafi disiplin içinde ampirizmin savunucusu olarak görülen Carl Ritter'in batı düşünce geleneği ortamında şekillenen coğrafi bakış açısını ortaya koymaktır. Çalışma Tuan’ın tarif ettiği humanistik coğrafi yöntem perspektifiyle ele alınmış ve literatür taraması yöntemi kullanılmıştır. Veri kaynakları olarak bilimsel bildiri, kitap, dergi ve makaleler ele alınmıştır. Çalışma sonuçları göstermiştir ki, Ritter düzenli ve uyumlu bir evren vizyonuna sahiptir. Bu nedenle coğrafi düşüncesinin teolojik kökleri vardır. Ona göre insan ve doğa arasındaki uyum ilişkisinin ortaya çıkması Tanrı’nın planı ile olmuştur. Ritter, coğrafyada verilerin sunumu için bir çerçeve olarak indüktif yöntemi kullanmıştır. Bu şekilde basit bir ampirik genelleme ihtiyacı hissetmiştir. Ritter, Tanrı'nın planına göre tüm olguların insanlık için mekânsal olarak dağıldığını iddia etmiştir. Ritter’in teolojik coğrafyasında tüm evren Tanrı’nın bir düşüncesidir. Ritter’e göre asıl sorun teleolojik felsefenin ampirik olarak test edilememesi ve dolayısıyla bilimsel bir açıklama olarak nitelendirilmemesidir. Bununla birlikte, bir paradigma özelliğine sahiptir. Ritter’e göre coğrafya insan-doğa ilişkisini konu alan önemli bir disiplindir. Ona göre coğrafya sadece yerlerin, nehirlerin ve dağların yerini söylemez. Ritter, coğrafyada “çeşitlilikte birlik” kavramını geliştirmiştir. Bölgesel coğrafyadaki karşılaştırmalı yöntemin de kurucusu olmuştur. Peyzaj yerine daha ziyade insana önem vermesi, onu çağdaşlarından farklı kılan en önemli özelliklerden biri olmuştur.