TÜRK EL SANATLARININ KÜLTÜREL BELLEĞİ: EL EMEĞİ GÖZ NURU ANTEP İŞİ

Özet

Halk sanatları kültürel bir bellektir. İçerisinde sadece yaratıldığı topluma özgü maddi ve manevi değerler bütününü taşımaz aynı zamanda toplumun çevresini, doğasını, duygu ve düşünce tarzını yeniden yorumlayarak araçlara aktardığı bir sunumdur. Başlangıçta sadece insanoğlunun beşeri ihtiyaçlarını, karşılanmasından yola çıkarak günlük yaşamın içine kattığı becerileri zaman içerisinde giyim, kuşam, dokuma, işleme, süsleme, mimari gibi birçok alanda ilkel halinden çıkmış zamanla da kendisini halk sanatına dönüştürmüştür. Bu durumun temelinde halkın beğeni algısı yatmaktadır. Halkın beğeni algısı aynı zamanda toplumun sanat yorumuyla paralellik gösterir ki bu durum sanatsal yorum için önemli bir bilgi birikimidir. Sanatsal beğeninin oluşum süreci, zaman içerisinde toplumların duygu, düşünce, teknik ve estetik üsluplarıyla birleşerek el sanatları ürünlerinin çeşitlenmesine ve çoğalmasına da neden olmuştur. Bu ürünler zaman içerisinde özellikle kadınlar tarafından tasarlanıp, el emeği olarak sandıklarda saklanıp, çeyiz olarak anneden kıza miras olarak aktarılarak, Türk kültürünün önemli bir parçası haline gelmişlerdir. Bu mirasın önemli bir temsilcisi olan Gaziantep yöresine ait Antep İşi ise meşakkatli bir işleme tekniği olmasının yanında tarihsel ve kültürel bir birikime sahip olmakta ve günümüzde kadınlar arasında hanım usta ve çırak ilişkisiyle öğretilen bir meslek olarak kabul edilmektedir. Bu makalede, alan araştırması ve kaynak taraması sonucu elde edilen Antep İşinin tarihi ve kültürel değeri, yapılış amacı, kullanım yeri, işleme aşamaları, teknikleri ve işlemede kullanılan malzemeleri hakkında elde edilen bilgiler yer almaktadır. Bulgular sonucunda bu el sanatının, günümüzde ki durumu değerlendirilmekte ve Somut Olmayan Kültürel Miras’ın önemli bir parçası olan Antep İşlerinin gelecek kuşaklara sağlıklı bir şekilde ulaştırılması için çözüm önerileri sunulmaktadır.