GİZLİ ÖZNE SINIFLAMASI AÇISINDAN TÜRKÇENİN DÜNYA DİLLERİ ARASINDAKİ YERİ

Özet

Gizli özne Türkçe dilbilgisinde oldukça iyi tanınan bir özellik olmasına karşın bu olgunun diğer dillerdeki gizli öznelerle karşılaştırılması ve Türkçenin kendi içinde gizli kalabilen diğer özne türlerinin dökümü yapılmamıştır. Bu çalışma Türkçedeki gizli öznelerle ilgili yeni veriler sunmayı amaçlamaktadır. Holmberg (2010) zengin uyum paradigmasına sahip olan tam adıl düşürme dillerinde genel gönderimli öznelerin uyum kategorisindeki belirtililik özelliği nedeniyle düşürülemeyeceğini iddia etmektedir. Bu çalışmada yapılan analizde Holmberg’in (2010) uyum kategorisindeki belirtililik özelliği varsayımının açıklayamadığı iddia edilmektedir. Türkçe genel gönderimli adılları düşürebilmektedir. Ancak bunun sadece gereklilik kipinde görüldüğü anlaşılmaktadır. Çalışma ayrıca Türkçede gizli öznelerin uyum özelliğinin bulunması nedeniyle mi görüldüğü yoksa Doğu Asya dillerindeki sıradışı adıl düşürme türü bir gizli özne mi olduğu sorusunu da gündeme getirmektedir. Türkçe zengin özne-eylem uyumu sebebiyle özne adıllarını düşürebilmesine karşın nesne adıllarını nesne-eylem uyumu olmadan düşürebilmektedir. Buna izin veren sürecin özne adıllarının düşürülmesinde bir rolü olması ve bunun zengin uyum kategorisi nedeniyle fark edilmemiş olması mümkün görünmektedir. Ancak veriler Türkçede özne adıllarının düşürülmesine izin verenin gerçekten de uyum kategorisi olduğunu göstermektedir.