Türkiye’de Vergi Harcamalarının Gelişimi ve Seçilmiş Bazı Kamu Mali Göstergeleri İçerisindeki Yeri

Özet

Siyasiler mali ve sosyal hedefler için vergileri kullanarak ekonomiye yön vermektedirler. Yürütme erkine tanınan yetkiler doğrultusunda vergiler üzerinde değişiklikler yapılmaktadır. Anayasa çerçevesince mevzuatta belirtilen oran, indirim, istisna, muafiyet ve teşvikler vb. şekillerde yapılan değişikliklerle, elde edilecek kamu gelirinden vazgeçilebilmektedir. Devletin tahsil etmeyi planladığı alacağından vazgeçmesi vergi geliri açısından bir azalış yaratmaktadır. Diğer yandan ise vazgeçilen vergi miktarı özel sektöre kaynak akışı sağlamaktadır. Ekonomik aktörler vergilendirilmeyen kısmı yani ellerinde kalan parayı ekonomiye tüketim, tasarruf ya da yatırım olarak geri aktarmaktadırlar. Bu durum vazgeçilen vergi alacağının bir nevi kamu harcaması olarak görülmesine neden olmaktadır. Gelir olarak kaydedilmeyen kısım kamu harcaması olarak bütçeye dâhil edilmektedir. Bu nedenle devlet tarafından ertelenen, vazgeçilen vergi miktarı ‘vergi harcaması’ olarak tanımlanmaktadır. Mali disiplin sağlama amacıyla saydam ve hesap verebilir bir bütçenin oluşturulmasında vergi harcama rakamlarını içeren raporlarının sunulması büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada vergi harcamalarının, öncelikle ülkemizde uygulama yöntemleri, uygulanış şekli ve vergi mevzuatımızdaki yeri üzerinde durulmaktadır. Ayrıca vergi harcamalarının kamu mali dengesi içinde yarattığı etkiler hakkında mevcut durum ortaya konulmaktadır. Vergi türlerinin vergi harcamaları içerisindeki payı, vergi harcama türlerinin kamu harcamaları içerisindeki payı, vergi harcama türlerinin GSYİH içerisindeki payı, vergi harcama türlerinin vergi gelirleri içerisindeki payı rakamsal olarak verilmektedir. Böylece ülkemizdeki vergi harcamalarının fotoğrafı ortaya konulmaktadır.