PAKET SÜT İÇERİKLERİNİN ÇOK KRİTERLİ ANALİZİ

Özet

İnsan yaşamında önemli yere sahip olan süt, vücudun ihtiyacı olan hayvansal kaynaklı protein, vitamin, laktoz, kalsiyum ve yağ içermektedir. Süt, büyümeye, vücudun gelişimine, sinir sistemi fonksiyonlarının yerine getirilmesine, vücut direncinin geliştirilmesine, kan yapımına katkı sağlamanın yanı sıra bağırsak, akciğer kanserini, mide rahatsızlıklarını, kemik erimesini, diş çürüklerini engelleme özelliklerine sahip olan önemli besin maddesidir. Günümüzde piyasada pek çok paket süt markası bulunmaktadır, tüketiciler için ise bu durum karar problemini ortaya çıkarmaktadır. Tüketiciler ambalajlı süt satın alırken marka, yağ oranı, fiyat, son kullanma tarihi, ambalaj, marka, tanıdık tavsiyesi, promosyonlar ve içerik gibi birçok faktörü göz önünde bulundurmaktadırlar. Çalışmanın amacı paket sütleri, içerik, enerji, yağ, karbonhidrat, protein ve kalsiyum değerleri kriterlerine göre sıralamaktır. Veriler, sekiz adet yarım yağlı paket süt markasının internet sitesinden alınmıştır. Analizler Ms. Excel programında yapılmıştır. Çalışmada paket süt içeriklerinin analizinde ve sıralanmasında Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) Yöntemleri’nden MOORA (Multi-Objective Optimization on the Basis of Ratio Analysis) Oran ve MOORA Referans Nokta Yaklaşımı Yöntemleri kullanılmıştır. MOORA Oran Yöntemi, çeşitli ve karmaşık problemlerin çözümü sürecinde uygun kararların alınmasında, en iyi seçeneğin belirlenmesinde, karar seçeneklerinin karşılaştırmasını kolaylaştırmada kullanılır. Yöntemin üstün yanı tüm kriterlerin değerlendirmeye alınması ve kriterler arasındaki etkileşimlerin bir bütün olarak ele alınıp objektif değerlerin kullanmasıdır. MOORA Referans Nokta Yaklaşımı yönteminde Oran Yöntemi’ne ek olarak her kriter için amaç maksimizasyon ise maksimum noktalar, minimizasyon için ise minimum noktalar olan referans noktaları belirlenmesi ile normalleştirilmiş değere olan uzaklıkları bulunması ile uygulanır. Elde edilen sonuçlara göre, MOORA Oran Analizi ile sıralamada ilk sırada yer alan A3 kodlu paket sütünün, kalsiyum ve protein değerlerinin diğer paket sütlere oranla daha yüksek olduğu, son sırada yer alan A6 kodlu paket sütün ise protein bakımından en düşük değere sahip olduğu tespit edilmiştir. MOORA Referans Noktası Analizi’ne göre A3 kodlu paket sütün ilk sırada yer almasında kalsiyum miktarının en yüksek değerde olmasının, A7 kodlu paket sütün son sırada yer almasında ise yağ oranının en yüksek ve kalsiyum değerinin en düşük olmasının etkili olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.