ORTA OĞUZ TÜRKÇESİNDE ADDAN ZARF TÜRETEN BİÇİMBİRİMLER ÜZERİNE

Özet

Varlıkların hareketlerinin niteleyicisi olarak görev yapan sözlükbirimlere zarf denir. Zarflar biçimbirimlerin dil bilgisinde veya cümlede işlevlerine göre sınıflandırılmasında nicelik veya nitelik bildiren yani çoğunlukla zaman, yer, durum vs. bildiren sözlüksel dil unsurlarıdır. Zarflar basit, türemiş, birleşik olmak üzere yapı bakımından üç ana başlıkta incelenir. Dilde kendiliğinden zarf olmayan, adlara eklenerek asıl işlevlerinin dışında kalıplaşmış halde zarf yapan eklerle oluşturulan biçimlere türemiş zarf denir. Sınıf değiştirme ve kalıplaşma yoluyla sonradan zarf türetme işlevini Türkçede ekler üstlenir. Aslında sözcük türü zarf olmadığı halde sözcüklerin cümlede zarf işleviyle kullanılması çekim ve yapım ekleri sayesindedir. Bu çalışmada Türkiye Türkçesinde kalıplaşmış bir şekilde sözlüklerde madde başı olan yani sözlüksel biçimbirim olarak görev yapan bu yapılar Orta Oğuz Türkçesi metinlerinde taranmıştır. Bu çalışma zamanla asıl görevlerinden çıkıp kalıplaşmış şekilde sözlüksel biçimbirim olarak kullanılan zarflar konusunda hem Orta Oğuz Türkçesinin söz hem de Türkiye Türkçesinin söz varlığına bir katkı sağlayacaktır. Aynı zamanda bu çalışma Orta Oğuz Türkçesinde olan fakat Türkiye Türkçesinde kullanımda olmayan eskicil addan türemiş zarfların (kalıplaşmış veya kalıplaşmamış) tespiti açısından da önemlidir.