KÜRESEL FİNANS KRİZİNİN NEDENLERİ

Özet

ABD‟ de ortaya çıktıktan sonra hızla diğer ülkelere de sıçrayan küresel finansal krizin temelinde büyük bir gayrimenkul ve kredi balonu yatmaktadır. Konut balonu oluşmadan önce mortgage kredilerinin büyük bölümünü, prime mortgage denen ve geri ödeme gücü yüksek olan kişilere verilen krediler oluşturmaktaydı. Ancak konut fiyatları artmaya başlayınca, subprime mortgage (eşik altı ipotekli konut kredisi) denilen ve ödeme gücü daha düşük kişilere kullandırılan kredilerin oranı hızla artmaya başlamıştır. ABD‟deki finansal sistem kaynaklı olarak ortaya çıkan ve hızla diğer ekonomilere de yayılan küresel mali krizin olumsuz etkileri, 2008 yılının son çeyreğinden itibaren yıkıcı bir şekilde ortaya çıkmıştır. 2008 küresel krizi, ABD‟ de düşük faiz ortamında ödeme gücü yetersiz kişilere özensiz biçimde verilen konut kredilerinin (mortgage) ev fiyatlarında artışa sebep olması; sonrasında ise FED‟ in faizleri artırması sonucu değişken faizle kullandırılan konut kredilerinin geri ödenmesinde yaşanan problemler ile ortaya çıkmıştır. Konut kredilerinin menkulleştirilerek türev ürünlere çevrilmesi ve finansal kurumların risk kontrolünde gerekli özeni göstermeden bu ürünlere yatırım yapması, krizin boyutunu daha da arttırmıştır. Aslında küresel kriz, konut kredisinin kendisinden çok, konut kredisine dayalı türev ürünlerin meydana getirdiği bir krizdir. Yani, sorunun kaynağını, üzerine türev ürün inşa edilmiş olan mortgage kredilerinin hızlı bir şekilde el değiştirmesi oluşturmuştur. Birçok ülkenin banka portföylerinde, ABD‟deki finans piyasalarına ait sorunlu hisse senetleri ve türevlerini bulundurması, bu sorunlu varlıkların değerlerinin düşmesiyle birlikte krizi daha küresel hale getirmiştir. Çalışmanın amacı, finans krizinin temel nedenlerini literatürdeki görüşleri de dikkate alarak incelemektir.