ULUSLARARASI ALANDA AFGANİSTAN SORUNU: TALİBAN İKTİDARI, AFGAN MÜLTECİLER VE TÜRKİYE

Özet

Bilindiği üzere 20. yüzyılın başından beri özellikle İslam coğrafyası, çeşitli sorunların merkezi haline gelmiştir. Bu nedenle iç savaşların, etnik, dinsel çatışmaların, darbelerin ve emperyalizmin merkezinde bir coğrafya olarak İslam coğrafyasını görebilmek mümkündür. Orta Doğu‟dan Kafkasya‟ya oradan da Orta Asya‟ya kadar aynı durum mevcuttur. Tam anlamı ile bir çatışma bölgesine dönen İslam coğrafyası içerisinde en öne çıkan örnek ise Afganistan‟dır. Yakın tarihinde SSCB ile büyük bir çatışma yaşayan ve daha sonrasında ABD ile ciddi bir çatışma içerisinde olan Afganistan, içinden çıkılması zor olan sorunlarla karşılaşmak durumunda kalmıştır. Suç oranlarının artması, uyuşturucu kaçakçılığı ve Taliban iktidarı ile beraber Afgan halkının ülkeyi terk etmeye başlaması, Afganistan‟ın yaşadığı sorunları tam manası ile uluslararası boyuta taşımıştır. Uzun bir dönemdir Afganistan‟ın uluslararası alanda şiddet ve terörizm ile anıldığı görülmektedir. İnsan hakları ihlallerinin ve iç çatışmaların bir odağı haline gelen Afganistan‟ın yaşadığı sorun hem bölge ülkelerini hem de dünyanın diğer toplumlarını oldukça yüksek bir düzeyde etkilemeye başlamıştır. Özellikle uyuşturucu kaçakçılığı ve Afgan mülteciler konusu hem Türkiye‟yi hem de diğer ülkeleri etkileyecek bir boyuta varmıştır. Bu çalışmada yarım yüzyıla yakındır bir iç ve dış savaş yaşayan Afganistan‟ın siyasi ve tarihi geçmişine değinilmeye çalışılacaktır. Daha sonrasında küresel aktörlerin Afganistan üzerinde ortaya koydukları politikaların alt yapısı anlaşılmaya çalışılacaktır. Son kertede ise Taliban‟ın iktidara gelmesi nedeniyle yükselişe geçen Afgan mülteciler konusunun Türkiye‟ye ve diğer ülkelere olan etkisi analiz edilecektir. Nihayetinde bölge üzerinde yaşanan çatışmaların son bulması için gerek uluslararası toplumun gerekse de Afganistan yönetiminin atması gereken adımlar tartışılacaktır.