TÜRKÇEDE -IP EKİNİN İŞLEVLERİ VE ANA EYLEMLE KURDUĞU YAPISAL İLİŞKİLER

Özet

-Ip eki Türkçede zarf tümceciklerinin üzerine gelen ve tümceye çeşitli anlamsal katkıları olmasına rağmen diğer zarf tümceciklerinden ayrı olarak kendi başına hiçbir anlamı olmayan tümceler üreten bir ektir. Bu ekin Orhun Anıtları’na kadar giden bir tarihi olmasına rağmen sözdizimsel konumu, anlamsal bağlantıları ve tümceciğin iç yapısı çok az incelenmiştir. Bu ekle ilgili yaygın kanı iki tümceyi birbirine bağlayan sıralı/bağlı bir yapıda göründüğü şeklindedir. Bu çalışmanın amacı -Ip eki taşıyan tümceciklerin ana tümceye hangi konumlardan bağlandığını ve her bir bağlanma noktasında ne gibi anlamsal değerler kattığını araştırmak olduğu gibi bu tümceciklerin öğelerinin ne zaman gizli öğe, ne zaman açık öğe olduğunu sorgulamaktır. Çalışmada -Ip’lı tümcelerin iki eylemi sıralayacak kadar ana tümcenin içine yerleştirildiği görünümlerden iki farklı tümceyi sıralayacak kadar bağımsız bir tümce yapısına kadar çok çeşitli sözdizimsel konumlarda bulunabildiği sonucuna varılmıştır. Çalışma aynı zamanda -Ip’lı tümcelerin gizli/açık özne ve nesne özellikleriyle ilgili yeni bilgiler vermektedir.